Drie striptekenaars in Patrick Van Gompels boek Nou En

26 oktober 2023 Algemeen

Sinds gisteren is het boek Nou En te koop met de ondertitel Waarom de Nederlanders zo Nederlands zijn. In het door Uitgeverij Vrijdag gepubliceerde boek buigt voormalig vtm- én stripjournalist Patrick Van Gompel zich over het karakter van Nederlanders, de Nederlanders zelf en waarom ze zijn zoals ze zijn. Hij noemt het zelf géén vergelijking met België.

Voor dit boek interviewde hij achtentwintig Nederlanders waarvan drieëntwintig bekend zijn. Sommigen hebben een grote band met België. Drie ervan zijn stripmakers: Gerrit de Jager, Aimée de Jongh en Dick Matena wiens vrouw Nelleke de Boorder, die door Matena geïllustreerde kinderboeken schrijft, ook door Van Gompel is geïnterviewd. Een van de vijf onbekende Nederlanders kennen we wél in het stripmilieu. Johan Gerlings is namelijk distributeur van stripverhalen (voor Saga Uitgaven, Standaard Uitgeverij, INdruk, Noir Dessin Production...) en de organisator van diverse stripfestivals.

De anderen geïnterviewde Nederlanders zijn Abdelkader Benali, Adriaan van Dis, Arnon Grunberg, Geert Mak, Jan Jaap van der Wal, Jan Mulder, Joost de Voogd, Joris Luyendijk, Kader Abdolah, Lale Gül, Makkie Metsemakers, Mensje van Keulen, Mirjam Van Veen, Myrthe Van Velden, Paulien Cornelisse, Rijkele Betten, Rini Leijten, Rob van Essen, Sylvana Simons, Tommy Wieringa, Vic van de Reijt, Walter Hendrickx en Wierd Duk.

Patrick Van Gompel stelde de structuur van het boek als volgt aan ons voor:

"Het boek is te lezen als een televisiedocumentarie. Er zitten vijf lagen in het boek:

  1. Ik heb de quotes van die mensen verknipt in een tiental hoofdstukken, per onderwerp: de strijd tegen het water, de invloed van Luther en Calvijn, de naweeën van de koloniale tijd, enzovoort.
  2. Daar heb ik historische achtergrond bij geschreven.
  3. Dat alles is aangevuld met mijn eigen ervaringen als journalist. Ik volg Nederland al heel mijn leven. Ik heb ook mijn (culinaire) ervaringen als toerist vermeld, ik heb Nederland plat gefietst.
  4. Tussendoor vermeld ik citaten uit Nederlandse boeken, cabaret, toneel, media, muziek
  5. Bij het boek hoort ook een Spotify-lijst, Nou, en?, als soundtrack.

De geïnterviewde tekenaars hebben geen illustraties voor dit boek gemaakt, ze praten wel honderduit. Vlaamse lezers kunnen heel wat leren over Nederland, terwijl Nederlandse lezers een spiegel wordt voorgehouden.

Het boek telt 328 pagina's en kost 25 euro. Hieronder verzamelen we wat citaten uit het boek van de geïnterviewde striptekenaars. Ze zijn uit de context gerukt, maar wel heel direct.

Gerrit de Jager

"Lomp. Ik vind Nederlanders erg lomp. In hun manier waarop ze naar buiten treden, hoe ze anderen bejegenen. Hoe ze rondlopen met een soort van arrogantie van, hier komen wij, en dat dan heel lomp uitpakken. Lomp ja. Zelfs intelligente Nederlanders kunnen ontzettend lomp overkomen. Want dat is wat altijd wordt gezegd, Nederlanders zijn heel direct. Ik vind ze eerder lomp dan direct."

"Nederlanders zijn niet geïnteresseerd in wat anderen van ons vinden. Ik heb het al niet. Ik geloof niet dat Nederlanders zich zorgen maken, laat ik het zo zeggen, wat andere nationaliteiten van ons vinden. En daar moet ik meteen bij zeggen dat wij er al snel van uitgaan dat andere nationaliteiten ons heel erg goed vinden. Wij zijn een beetje verbaasd dat Argentinië ons maar een matig elftal vindt. Wij vinden het gek als Messi vindt dat Nederland wel heel slecht speelt. Als Messi een geweldige analyse maakt van het Nederlands elftal, denken wij, nou, Messi de beste voetballer van de wereld? Dat was Johan Cruijff! Dát was de beste voetballer van de wereld. Wij maken ons geen zorgen over hoe mensen ons vinden. En of wij het meest vervuilende jongetje van de klas zijn in Europa, kom nou!"

"Neenee, zo werkt het niet. Het is zo: gaan we iemand voorlaten? Ben je gek geworden? Ik moet er ook zijn, ik heb haast! Iemand laten oversteken? Dát laat je toch niet doen. Rij je toch gewoon overheen, man!’"

Aimée de Jongh

"Ik heb nou toevallig de laatste tijd veel gereisd. Dan merk ik, als ik met Nederlanders ben, aan tafel met buitenlanders, dat wij toch altijd misschien de stillere types zijn, wat meer bescheiden. In mijn ervaring zijn Nederlanders heel goed in een beetje voorzichtig zijn, hoe zeg je dat, onzichtbaar zijn. (...) Het ligt eraan in welke kringen je verkeert. Binnen Nederland heb je natuurlijk extravagante types, bijvoorbeeld in de literaire wereld. Van die types die wat meer naar buiten gaan en wat mondiger zijn. Ik ben striptekenaar. Ik kom een beetje uit de hoek van de kunstacademies. Daarin heb je twee grote groepen. De ene groep die denkt dat de wereld hun nodig heeft en de andere groep kunstenaars die vindt dat ze een beetje de wereld in de weg zitten en zo min mogelijk contact willen. Ik zit een beetje in die groep."

"‘Ik ben niets van geloof, atheïst zou ik ook niet zeggen, dat is zo negatief, zo activistisch. In ieder geval: ik ben niks, ik geloof nergens in. Ik kom uit Noord-Brabant, mijn wortels zijn meer katholicisme. Mijn familie is deels katholiek, ik doorliep katholieke scholen. Ik heb in Vlaanderen altijd veel katholieke kerken om me heen gehad. Als ik aan Nederland denk, dan denk ik niet aan katholieken maar aan protestanten. Dat zit er nog wel in. En dan merk ik als striptekenaar dat op in beelden denken en tekenen en uitbundig doen met wat dan ook, enorm wordt neergekeken. Daar kunnen Nederlanders niet mee overweg. Kunst en cultuur is in Nederland een ondergeschoven kindje. Eén van de pijlers van het protestantisme is dat beelden, denk aan de Beeldenstorm, niet nodig zijn om het geloof te beleven. Dat het heel puur moet zijn, dat het in je moet zitten, dat geloof. De theorie dat er daarom minder strips worden gelezen in Nederland is natuurlijk moeilijk te bewijzen maar ik denk wel dat het ermee te maken heeft. Als je een katholieke kerk binnenstapt, zie je grote schilderijen, Rubens en zo. Lekker groot. Het is echt de trekker van zo’n kerk. Het zijn de standbeelden en het glasin- lood. Pure verering. In Nederland is het juist volledig beton. Zo min mogelijk versiering, dat is het echte. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg, dat is natuurlijk het protestantisme. Ga niet als een man in een jurk lopen, ga niet als vrouw in een broek lopen, blijf binnen wat we hebben afgesproken en dan is het oké. Als je daarbuiten stapt, dan vinden we het heel erg ingewikkeld worden."

"Frankrijk is een heel uitbundig land op vele manieren. Ik merk aan tafel met Franse striptekenaars dat die vijf gangen bestellen met wijn en bier bij iedere gang. Als ik naast een andere Nederlander zit, collega Peter van Dongen, dan zitten wij aan een watertje weet je wel, dat vinden wij wel goed genoeg. Wij zijn best wel sober, wij kunnen genieten van het leven zoals het is. We hoeven het nog niet meer aan te kleden. Dat vind ik goed, eigenlijk. Ik ben altijd blij dat ik naast Peter zit en denk, God, er is nog iemand anders die dat niet nodig heeft, al die drank en die sigaretten. Soms kan het ook tegen je werken. Ik denk soms wel: joh, je leeft maar één keer, waarom zouden we niet eens gek doen? Het bourgondische hebben we overgeslagen. Ik weet wel dat een stuk van Nederland bij Bourgondië hoort, maar Nederland is juist het tegenovergestelde. Terwijl ik nu met je praat, denk ik eraan. Ik heb in mijn rugzak een boterham met kaas zitten. Ik moet nog lunchen."

"Ik ben geboren in Nederland maar ik heb me nooit voorgehouden om daar voor altijd te blijven. Ik ben niemand iets verplicht om in Nederland te blijven. Ik ben al een beetje aan het kijken waar dan wel? Waar zou ik me wel thuisvoelen? Waar zou ik willen wonen? Waarom zou ik in Nederland blijven? Ik heb het geluk dat ik als inwoner van de Europese Unie in feite in heel Europa kan gaan wonen en werken. Mijn werk speelt zich vooral af achter een tekentafel. Ik stuur mijn werk naar een uitgever per e-mail, maar waar dat bureautje staat maakt niet zo heel veel uit."

Dick Matena

"Een geklaag over de wereld en omstreken. Over alles en nog wat. De buurman, de man die naast je zit in ’t café, of de buurvrouw, deugt eigenlijk niet. Niets deugt. En als het wel deugt is het nog verkeerd ook. Het is heerlijk om ’s ochtends te roddelen over de televisie van de avond ervoor. Heb je díé lul weer gezien? Vond je dat niet verschrikkelijk? Het komt van een soort algemeen superioriteitsgevoel. Vreselijk. Zelden of nooit zit er iemand die zegt, hèhè, hou je mond nou eens even. Want er is niemand die met iets positiefs komt aandragen."

"Debatteren is een Nederlandse liefhebberij. Daar kan ik zelf ook wat van. In Nederland ben je niemand als je niet deelneemt aan het debat. Het nette debat of het emotionele debat, dat maakt niet uit. Dat is mijn ervaring toch. Iedereen heeft graag dat zijn mening veralgemeend wordt."

"De grote zwijgende meerderheid is beginnen te roepen. Dat is een wonder geworden, het initiële praten.”

"Ik denk wel dat Nederland een trots volkje is. Dat is ook gedeeltelijk terecht. Wie kan er nog in de wereld zeggen dat ze met hun eigen handen land hebben veroverd op de zee en dat nog altijd aan het doen zijn?"

© foto's: Patrick Van Gompel