Uitreiking Bronzen Adhemar en vernissage expo Brecht Evens
tekst: David Steenhuyse — © foto's: Raymond Lagae
Vrijdagavond 6 september kreeg Brecht Evens in Turnhout zijn Bronzen Adhemar en een oversized cheque van 10.000 euro uitgereikt. Hij mocht in de Warande een lintje doorknippen om de overzichtsexpo van zijn internationaal gepubliceerde werk te openen. Deze expo heeft de titel Droomjob. Tegelijk organiseerde Stripgids een feestje voor zijn vijftigjarig bestaan. De gala-avond op het podium was georganiseerde chaos met de hoofdbedoeling de naar Parijs uitgeweken Limburger te fêteren in het bijzijn van voormalige winnaars van de Bronzen Adhemar, nog steeds de meest waardevolle stripprijs van België.
Voordat we ons in een zeteltje in de polyvalente theaterzaal de Kuub in de Warande vleiden, trokken we eerst nog even naar de Hertenstraat in de stad Turnhout. Daar siert sinds kort een stripmuur van Jan Bosschaert en inkleurder Shirow Di Rosso de gevel van het nieuwe Elia-gebouw. Op een 250 vierkante meter grote muur, de grootste stripmuur van België (op een erg grote Corto Maltese in de Havenlaan van Brussel na dan), bracht hij stripfiguren van alle laureaten van de Bronzen Adhemar bij elkaar, uitgezonderd de nieuwste winnaar Brecht Evens. De tekening was al af voordat de winnaar van 2024 bekend raakte.
Jan Bosschaert, de tekenaar van onder meer Sam, Jaguar, Icarus, Pest in 't Paleis, De Geverniste Vernepelingskes en Horizontaal, won de Bronzen Adhemar in 1991.
Op het podium was Serge Baeken vlijtig in de weer om karikaturen van alle vijfentwintig winnaars te tekenen. Om alles tijdig te kunnen klaren had hij er al heel wat op voorhand voorbereid. Op onderstaande foto poseert hij bij een live getekende karikatuur van Luc Cromheecke, de winnaar uit 2015.
Voormalig hoofdredacteur van het informatiemagazine Stripgids bracht een passend eerbetoon aan Jan Smet, vijftig jaar geleden de oprichter van Stripgids, de initiatiefnemer achter de Bronzen Adhemar en een pionier als Vlaams stripjournalist. Hij overleed op 3 januari 2024.
Nog steeds betekenen zijn oude interviews en artikelen een bron voor onder meer schrijvers van dossiers voor stripreeksen die als integrales verschijnen. Zijn levenswerk over censuur in strips werd in 2020 door Uitgeverij Vrijdag uitgegeven als het lijvige boek Duizend Bommen en Castraten. Het raakte meermaals uitverkocht én herdrukt en leidt daarnaast een eigen leven als een rondreizende expo in allerlei bibliotheken.
Judith Vanistendael won twee jaar geleden de Bronzen Adhemar. Dat verzekerde haar van een zitje in de jury die dit jaar de nieuwe laureaat mocht kiezen. Zelf had ze verwacht dat Brecht Evens de Bronzen Adhemar al veel eerder had gewonnen, bijvoorbeeld in het jaar dat zij die won.
Vanistendael is na Erika Raven in 1987 pas de tweede vrouw die de Bronzen Adhemar won. Behalve de tekenaar van stripverhalen als De Maagd en de Neger, Mikel, Penelope, Toen David Zijn Stem Verloor, Atan van Kea, De Walvisbibliotheek en andere titels, is ze ook docent Beeldverhaal aan Sint-Lukas in Brussel. Tijdens haar speech met verantwoording voor de keuze voor Evens, verzekerde ze de aanwezigen dat er héél veel meisjes haar vak volgen. Dat belooft voor de toekomst. En de invloed van Brecht Evens laat zich ook daar gelden, in die mate zelfs dat ze haar leerlingen adviseert om een jaar lang het werk van Evens níet te bekijken. Het heeft geen zin om hem te imiteren, "ze raken niet tot de knieën, de enkels, van Brecht", vertelde ze Evens.
Na een kort interview met Vanistendael en Merho, de winnaar uit 1983, mocht Evens het beeldje van een bronzen Adhemar (genoemd naar de professor uit Nero) en de bijhorende cheque van 10.000 euro in handen nemen. Merho liet weten dat hij de eerste was om een werkelijk bronzen beeldje te winnen. "De vorige winnaars kregen er een van keramiek." Dat klopt voor Jean-Pol in 1981. Hec Leemans in 1977, Kamagurka in 1978 en Karel Biddeloo kregen echter enkel een prent, speciaal gemaakt door Frank-Ivo Van Damme, de kunstenaar die ook het beeldje van de Bronzen Adhemar ontwierp. In de jaren 1990 kreeg Hec Leemans alsnog een Bronzen Adhemar van de toenmalige organisatoren Patrick Van Gompel en Ad Hendrickx. De bedoeling was om er met terugwerkende kracht ook te geven aan Kamagurka en Karel Biddeloo, maar dat is er nooit van gekomen.
Er was in Merho's periode ook nog geen sprake van een geldbedrag. Maar de vele persaandacht voor zijn winst betekende indertijd wel een boost in de verkoop van zijn toen nog jonge stripreeks Kiekeboe, daarna de Kiekeboes genoemd en tegenwoordig De Nieuwe Avonturen van de Kiekeboes. Wanneer we hem later op de avond vragen, om te poseren bij zijn portret op een tijdlijn met alle winnaars, vraagt hij ons lachend: "Hoeveel word ik daarvoor betaald?" Ons antwoord is droog: "Evenveel als toen je de Bronzen Adhemar won."
Een viertal keer stond Kim Duchateau, doorgaans cartoon- en striptekenaar, voor een microfoon om een liedje met absurde teksten te zingen. Een paar keer kreeg hij back-up van zijn vriendin Margot, een vleesgeworden Esther Verkest. Kim won in 2007 de Bronzen Adhemar. Een gewenste polonaise bij het laatste lied met de strofes "Ik wil afgaan. Ja, ik wil afgaan als een gieter" kreeg Kim niet, maar wel boegeroep van de slimmeriken in het publiek die de tekst aandachtig hebben gevolgd.
Een afgevaardigde uit het kabinet van huidig Vlaams Minister van Cultuur, Jan Jambon, en Paul Van Miert, de burgemeester van Turnhout, reikten het beeldje en de cheque uit aan Evens. Een extra fotootje bij het openen van de overzichtsexpo mocht daarbij niet ontbreken.
Op de tweede foto hieronder staat de boomlange Evens achter Ferry, de winnaar uit 1997 en bekend van Ian Kaledine en De Kronieken van Panchrysia. Ferry gaf de jonge student Evens ooit lessen striptekenen in het Sint-Lucas van Gent.
De expo biedt een ruim overzicht van wat Evens sinds zijn prille jeugd heeft getekend tot wat er momenteel op zijn tekentafel ligt voor zijn toekomstige publicaties. Wie zijn werk kent, weet dat het een kleurrijk spektakel is. Op de formaten waarop je het op de expo te zien krijgt, maakt het nog meer indruk. Je ziet er het werk passeren uit onder meer Het Amusement, De Bondgenoten, Ergens Waar Je Niet Wil Zijn, Idulfania, De Liefhebbers, Panter en Nachtdieren. Elk van deze albums wordt ingeleid en geanalyseerd op tekstpancartes.
Op onderstaande foto's staan in volgorde Serge Baeken, Jean-Pol en Jan Bosschaert, Jeroen Janssen (winnaar uit 2018), Pieter De Poortere, Dieter Steenhaut en Jan Bosschaert en op de groepsfoto Frank-Ivo Van Damme, Patrick Van Gompel (voormalig VTM-journalist en jarenlang een van de drijvende krachten van Stripgids), Jean-Pol en Ferry.
Tot slot lieten we bij het verlaten van het feestje nog snel enkele tekenaars poseren bij hun portret of hun werk die op een metersbrede tijdlijn prijkt. Alle winnaars van de Bronzen — en de enkele Gouden — Adhemar staan erop voorgesteld, evenals de eerste publicaties van het werk waar ze hun winst grotendeels aan te danken hadden. Zo kiekten we Jean-Pol, Merho en Jan Bosschaert. Op de tijdlijn staan ook belangrijke gebeurtenissen voor Stripgids en de Bronzen Adhemar vermeld.
