Volkshuis 65, Spa 1906 en andere albums van Anspach

Uit onze bespreking: "Ah, Expo 58: toen dromen nog dromen waren en mensen reikhalzend uitkeken om alle veelbesproken vernieuwingen met eigen ogen te kunnen aanschouwen! De Koude Oorlog vierde hoogtij en resulteerde onder meer in een Amerikaans en Russisch paviljoen (die dan nog eens mooi naast elkaar gepositioneerd waren op de Brusselse Heizelvlakte) waarin beide landen elkaar de loef afstaken met technologische hoogstandjes. Een jaar daarvoor hadden de Russen hun Spoetnik gelanceerd en dat was de Amerikanen een serieuze doorn in het oog. En ook hebben we het allemaal niet zelf meegemaakt, 'denekspo' maakt een prominent deel uit van ons Belgisch collectief geheugen.

Deze strip baadt ook in dit nostalgische sfeertje dat we an sich wel kunnen pruimen, zeker als een Baudouin Deville de tekenpen hanteert. Hij ontpopt zich met zijn fijne tekenstijl tot de onbetwiste erfgenaam van een Edgar P. Jacobs! Vooral zijn goed gedocumenteerde decors weerspiegelen perfect de sfeer van zestig jaar geleden.

We volgen de avonturen van Kathleen Van Overstraeten. Zij is een van de hostessen die met hun typische 'glimlach 58' de bezoekers wegwijs moeten maken op de wereldtentoonstelling. Zij wordt de pion op het schaakbord van de grootmachten die elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Verwacht je dus aan een typische spionagestrip in de beste Ian Fleming-traditie met de Expo als decor. In deze zou het ons trouwens niet verbazen dat scenarist Patrick Weber de roman Expo 58 van Jonathan Coe uit 2013 op zijn nachtkastje had liggen. Er zijn in elk geval nogal wat parallellen te trekken tussen beide verhalen."

Uit onze bespreking: "Januari 1960, een drang naar indépendance 'cha-cha-t' al een tijdje door de straten van Leopoldstad, Belgisch Congo.* De Belgische autoriteiten voelen de temperatuur van het Congolese water al geruime tijd verkeerd aan. Terwijl het water in werkelijkheid haar kookpunt heeft bereikt, ziet de Belgische overheid de Congolese onafhankelijkheid nog steeds als een te bespreken meerjarenplan. Nationale trots Sabena blijft dus, ondanks de toegenomen zenuwachtigheid, Belgen en buitenlanders naar de kolonie vliegen. Kathleen is stewardess op een van zo'n vluchten. Ze vliegt, net nu de inderhaast samengeroepen rondetafelconferentie plaatsvindt, voor het eerst naar Leopoldstad. Kathleen wil er in haar vrije tijd een vriendin helpen, die in een gevoelige situatie is beland.

Het is Patrick Weber die feit en fictie hier bijzonder geloofwaardig weet te vermengen. De drang naar onafhankelijkheid liep inderdaad dwars door levens van Belgen, Congolezen en anderen. Heel subtiel toont kunsthistoricus Weber dat onafhankelijkheid minder eenvoudig is dan het lijkt. Het is geen band die letterlijk door te knippen valt. Overal duiken voorziene en onvoorziene connecties, verwikkelingen en intriges op. Kathleen Van Overstraeten, die Weber ook al succesvol opvoerde in Glimlach 58 (zijn thriller over de expo van 1958) mag dan wel fictief zijn, heel wat van wat zij in dit album onder ogen krijgt, had evengoed echt kunnen zijn in het woelige Congo van net voor de onafhankelijkheid. Net dat is de kracht van dit album. Dat dit verhaal een tikkeltje meer zout en peper bevat dan Glimlach 58 doet, helpt evenzeer."

Uit onze bespreking: "Maar Kathleen hoeft zelfs de lucht niet in om ons door de Belgische geschiedenis te loodsen. Veel vroeger, als kind tijdens de woelige oorlogsjaren, is ze er getuige van hoe haar vader interesse krijgt in de Belgische dagbladstrip. Omdat de setting is teruggebracht naar de oorlogsjaren, is Kathleen nog kind. Ze is geen hoofdpersonage in haar eigen strip, maar wel een getuige, eentje van de eerste orde. Ze ziet hoe haar vader gewaagde strippagina's toevertrouwd krijgt.

Scenarist Patrick Weber bouwt zijn verhaal als één grote flashback. Hij laat een volwassen Kathleen graven in haar jeugdherinneringen en zo ook in het verleden van de Belgische dagbladstrips. Zo komt het gegeven van verzetspers en gestolen pers bovendrijven. Ook de link tussen dagblad en strip is een thema, ofte hoe het ene het andere nodig heeft. In het Brusselse decor toont Weber de versnippering van het kranten- en tijdschriftenlandschap waarbinnen ieder blad vecht om een strip als sterkhouder te strikken. Het gedroomde moment om het dus ook te hebben over de status en de persoonlijkheden van Hergé en Edgar P. Jacobs."

Uit onze bespreking: "1967. Stewardess Kathleen van Overstraeten rolt na haar belevenissen in het broeierige Leopoldstad van 1960 gaandeweg in de journalistiek. Ze zegt de luchtvaart en het vele reizen vaarwel en wordt voltijds journaliste. Tijdens een werkbezoek aan Parijs loopt ze haar vriendin Monique tegen het lijf en gaan ze uit. Monique werkt bij Galeries Lafayette, een van die winkels van het statige soort die overal in West-Europa aan het opduiken zijn. Kathleens moeder werkt in een vergelijkbare zaak, de Innovation in de Brusselse Nieuwstraat, het vlaggenschip van de keten. Kathleen besluit haar een bezoekje te brengen.

Je kan het nauwelijks een spoiler noemen als we meegeven dat dit verhaal gaat over de roemruchte brand in het Brusselse warenhuis. We vermelden met dat feit enkel de loop van de geschiedenis. Want net zoals in de vorige delen rond deze (voormalige) stewardess, wordt Kathleen karakteristiek haast toevallig betrokken partij in een belangrijke gebeurtenis uit onze vaderlandse geschiedenis. Na deze brand zou de wetgeving rond brandveiligheid en noodmaatregelen nationaal worden aangescherpt."

Voor dit album ruilde Baudouin Deville even van hoofdpersonage én scenarist. In De Haan 1933 vertelt hij namelijk op scenario van Rudi Miel over het verblijf van de natuurkundige Albert Einstein in de kuststad met de fictieve verhaallijn dat de nazi's hem daar op de hielen zitten. 

Einstein, de bedenker van de relativiteitstheorie, heeft werkelijk enkele maanden in De Haan verbleven, van maart tot september 1933, voordat hij voorgoed naar de Verenigde Staten trok. Toen Adolf Hitler op 30 januari 1933 aan de macht kwam, maakte de geleerde van Joodse afkomst zich ongerust dat zijn werk in handen van de nazi's zou vallen. Met zijn echtgenote, stiefdochter en secretaresse reisde hij na een verblijf in de VS niet terug naar Duitsland, maar meerde hij aan in Antwerpen en vond vervolgens onderdak in De Haan. Rudi Miel bedacht verder dat Duitse geheimagenten hem daar opsporen met het plan hem te ontvoeren en terug te brengen naar Berlijn om hem zijn opzoekingen voort te laten zetten. Voorts komt ook Einsteins plotse fascinatie voor het werk van de expressionistische Oostendse schilder James Ensor aan bod.

Extra: Artikel over Einstein in De Haan

"Oostende, 1905. De badplaats bruist van de activiteit. Koning Leopold II arriveert al snel in de kuststad. De sjah van Perzië, Mozaffar ed-Din, zal de gast zijn van zijne majesteit. De afgezant van de sjah werd vermoord in zijn suite in het Royal Palace Hotel. Vlak voor de aankomst van de koning werden tientallen makrelen voor het koninklijk chalet gedumpt! Het geschenk ging vergezeld van een pamflet gericht aan de 'hoerenmadam' van de koning, Blanche Delacroix. In sommige kringen was de minnares van de koning, die zwanger was van hun eerste kind, niet erg gelukkig met haar bezoek aan Oostende. Het verblijf van de koning in Oostende belooft riskant te worden! Politiecommissaris Hendrikus Ansor is belast met het onderzoek. Hij zal zowel op onderzoek gaan naar de prestigieuze plekken waar de koning gewoonlijk toeft als de minder glamoureuze plekken achter de schermen in Oostende. Onnodig te zeggen dat de koning deze puinhoop een paar dagen voor de komst van de sjah niet waardeert."

Uit onze bespreking: "Berlijn 1961. Bezige bij Kathleen Van Overstraeten neemt een vervoermiddel dat je tegenwoordig niet meer snel zou vinden: een nachttrein die ook je auto mee op reis neemt. Op die trein ontmoet Kathleen de muzikante Annelore Schmidt. De verschrikte aanblik van de jonge vrouw laat Kathleen niet meer los, dus wanneer de muzikante haar viool op de trein achterlaat, voelt Kathleen dat zij diegene is die het instrument moet terugbezorgen, ook al moet ze daarvoor naar het woelige Oost-Berlijn.

Wie Kathleen al langer volgt, weet dat ze ons voorheen, via haar geheel persoonlijke avonturen, onrechtstreeks door de Belgische geschiedenis heeft gegidst. Hoewel de bewuste trein ook heel even België kruist, verlaat Kathleen nu voor het eerst volledig het Belgische toneel. De link met haar Belgische achtergrond is even van minder belang, en toont zich alleen in hoe vertrouwd ze is met de westerse levensstijl. Een niet zo onbelangrijk detail, dit album draait immers voornamelijk om de tweespalt tussen Oost en West.

Los van het uitstapje buiten de landsgrenzen is dit een vintage Kathleen Van Overstraeten-verhaal. Kunsthistoricus Patrick Weber doet wat hij het liefst doet. Al zowat zijn hele scenaristencarrière creëert hij degelijke verhalen zonder nodeloze franjes. De door hem opgeroepen historische setting hoeft geen verdere toeters en bellen, lijkt hij telkens te denken. Het zorgt voor complexloze albums, die uit de band moeten springen door hun eenvoud. En dat doen ze ook. Dit is ongecompliceerde degelijkheid.

Een van de redenen waarom Webers verhaal zo goed aanslaat, is de andermaal perfecte symbiose met het tekenwerk van Baudouin Deville. Weinig tekenaars hebben vandaag de Klare Lijn-stijl nog zo naturel onder de knie als deze man. Zeker in combinatie met het rustgevende kleurgebruik dat telkens zo goed bij de afgebeelde tijdsperiode past."

Uit onze bespreking: "Waar mensen in contact komen met iets nieuws, iets onverklaarbaars, gaan ze op zoek naar verklaringen, oorzaken, patronen en zoveel meer. Wetenschappers hebben die eigenschap in versterkte vorm. Waar de wetenschappelijke kennis hun geen verklaring kan bieden, staan ze open voor andere pistes die ze dan proberen te benaderen met dezelfde nieuwsgierigheid en mindset. Pierre Curie was een atheïst met een gedocumenteerde fascinatie voor spiritualiteit. Het is dus niet geheel verwonderlijk dat hij, wanneer de gekende wetenschap hem geen antwoorden biedt, op zoek gaat naar bijkomende verklaringen in de wereld van het spirituele. Een nevenpad van zijn onderzoek, dat hij met dezelfde openheid en precisie trachtte bij te houden en te documenteren. Hoezeer Marie Curie haar man in deze zoektocht volgde is niet met zekerheid geweten, of bewezen, maar er moet op zijn minst eenzelfde nieuwsgierigheid hebben bestaan, om dat wat niet verklaard kon worden te doorgronden, desnoods via nieuwe paden.

Scenarist Rodolphe duikelt uit deze onderzoekspistes van de Curies een verhaal op. Hij voert de Curies op in de wereld van het paranormale verkennen. Ofschoon de sporen van de fascinatie voor het spirituele vooral bij Pierre Curie terug te vinden zijn, is Marie Curie het werkelijke hoofdpersonage van dit verhaal. Daardoor mag het misschien wat vergezocht lijken maar dat hoeft het niet noodzakelijk te zijn. Je kan dit album zowat zien als een behoorlijk vrijelijk geïnterpreteerde biografie. Ervaren rot Rodolphe verwerkt heel goed in zijn plot dat het echtpaar Curie in de eerste plaats wetenschappers waren die het paranormale met wetenschappelijke voorzichtigheid, maar tegelijk ook met een open geest wilden benaderen. Voor Rodolphe, die dit als mogelijk verhaalelement verwerkt, is  dit meer dan alleen maar een mooi meegenomen scenaristenhandigheidje. De nieuwsgierigheid om nieuwe wetenschapsdomeinen en zelfs pseudowetenschappen te verkennen, was in de snel veranderende wereld van toen inderdaad heel groot. Het is verre van denkbeeldig dat de Curies ook daarin hun steentje wilden bijdragen."

Dit dikke album van 88 pagina's, inclusief een historisch dossier van 8 pagina's, is geschreven door Jean-François Miniac, de auteur van een veertigtal boeken, strips, verhalenbundels en erfgoedboeken. Hij schrijft ook biografieën van iconische figuren. Hij leerde tekenaar Bruno Marivain (Barbara Wolf, Julia Von Kleist) kennen door de stripbewerkingen van detectiveromans van Agatha Christie die door François Rivière zijn geschreven. Hun gezamenlijke werk brengt de verschrikkingen uit de Tweede Wereldoorlog in herinnering, en in het bijzonder wat de Duitsers in het Franse stadje Oradour-sur-Glane hebben begaan. 

10 juni 1944. Op de terugweg naar het Normandische front vernietigde de SS Das Reich-divisie Oradour-sur-Glane, een vredig dorpje in de streek Haute-Vienne, en vermoordde 643 onschuldige burgers. Slechts een handvol van hen slaagde erin te ontsnappen uit het door de nazi’s omsingelde dorp. Onder de overlevenden was de jonge Robert Hébras. Deze oorlogsmisdaad heeft zijn leven voor altijd getekend, net als dat van de andere slachtoffers, hun families en geliefden.

Robert Hébras engageerde zich voor een samenwerking om dit album mogelijk te maken. Hij stierf toen de helft van het album klaar was. Ook de getuigenissen van een andere van de laatste overlevenden, Camille Senon, bood inspiratie voor dit album.

Nog voor er sprake was van België zette Godfried van Bouillon (circa 1058-1100) zijn stempel op de vaderlandse geschiedenis. Deze nieuwe stripreeks gaat terug tot de oorsprong van Godfrieds betrokkenheid bij de kruistocht om het Heilige Graf, het graf van Christus, in Jeruzalem te redden.

Elk album bevat een compleet verhaal en vertelt in opeenvolgende hoofdstukken per album over diens verdere leven. Achterin staat een historisch dossier met extra illustraties van tekenaar Théo Dubois d’Enghien. Het is zijn eerste strip in het Nederlands. Scenarist Rudi Miel (De Avonturen van Charlotte, De Oneven Orde, Libertalia, Buonaparte) heeft bij Anspach ookl het door Baudouin Deville getekende De Haan 1933 geschreven. 

Wat brengt 2025? In het najaar is een nieuw album van Kathleen Van Overstraeten te verwachten. En al in januari 2025 verschijnt het one-shot De Hand van de Duivel door het Vlaams-Franse duo Griffo en Rodolphe. Samen maakten ze al de one-shots Dickens & Dickens (in het Frans verschenen als een tweeluik) en Iruene, de reeks Het Orakel van de Maan en de onvertaalde sf-trilogie Utopie.

De Hand van de Duivel is gebaseerd op een roman van Robert Louis Stevenson, bekend van Schateiland en Dr. Jekyll en Mr. Hyde. In het album van 56 pagina's krijgen we het volgende geserveerd: "In 1892, aan boord van de Caldonia op weg naar San Francisco, ontmoet de grote Britse schrijver Robert-Louis Stevenson een zekere Charles Dawson. Deze duidelijk vermogende man is een bewonderaar van Stevensons werk en biedt hem aan om hem zijn vreemde verhaal te vertellen, dat misschien een inspiratiebron zou kunnen zijn voor een van zijn volgende romans. Want zijn immense rijkdom is noch de vrucht van zijn arbeid, noch van een erfenis. Dawson dankt zijn fortuin aan een vreemd relikwie: een gemummificeerde hand waarvan men denkt dat die van de duivel zelf is. Wie het bezit zal elke wens in vervulling zien gaan. Maar niets is gratis bij Satan. En de ongelukkige persoon die sterft zonder zich te hebben ontdaan van de hinderlijke hand, wordt rechtstreeks naar de vlammen van de hel gestuurd. De eigenaar moet hem daarom vóór zijn dood verkopen, evenwel tegen een lagere prijs dan de vorige eigenaar heeft betaald. Dawson wijst Stevenson erop dat zijn persoonlijk verhaal nog niet af is, maar dat hij hem de epiloog zeker zal komen vertellen. Zal hij de hand kunnen overdragen voordat hij zijn laatste adem uitblaast? Zullen de twee mannen elkaar weer ontmoeten om het einde van het verhaal te ontdekken? Alleen de duivel weet het..."