Pakkend verhaal dat vergeet helemaal vast te grijpen

Er zijn in deze wereld heel wat oorlogen aan de gang.  Daardoor zou je haast vergeten dat het grootste wereldconflict uit de moderne geschiedenis alweer meer dan tachtig jaar geleden is, zeker nu het aantal ooggetuigen sneller slinkt. Het belang van getuigenissen is dus niet te onderschatten. Getuigen is onder meer ook wat Ginette Kolinka deed. Haar overleversverhaal is nu letterlijk opgetekend.

Ginette Kolinka is een overlevende van het uitroeiingskamp van Auschwitz-Birkenau. Het is ietwat minder gekend dan het hoofdkamp van Auschwitz wat verderop. Met zijn spoorweg die tot in het kamp liep en de sinistere leuze boven de toegangspoort, had het kamp van Birkenau aanvankelijk een kortere spoorroute. Het waren gedeporteerden zoals Kolinka die al dwangarbeidend deze spoorweg moesten uitbreiden. Dat Birkenau een nevenkamp was van het grotere uitroeiingskamp van Auschwitz wil overigens helemaal niet zeggen dat Birkenau in gruwel moest onderdoen voor het hoofdkamp, zoals overduidelijk uit Kolinka’s getuigenis blijkt. De rusteloosheid die Kolinka aan de kampen overhoudt, lijkt ze deels kwijt te kunnen in het onvermoeibaar getuigen in scholen doorheen heel Europa.

Die getuigenis zit nu dus ook in een strip vervat. Maar er is meer. Eigenlijk zit de uitdaging voor de auteurs in iets anders. Ze willen een flashbackgetuigenis geven van Kolinka’s Holocaustoverleving, maar evengoed willen ze benadrukken hoezeer Kolinka haar latere leven in het teken heeft gesteld van getuigen, van onderwijzen en (her)opvoeden, van het voorkomen van het heropleven van haat en onwetendheid.

Aan scenarist Jean-David Morvan en co-scenarist Victor Matet de uitdaging om deze overlevingsgeschiedenis uit de doeken te doen en tegelijk ook dat latere engagement te tonen, zonder dat het ene het andere verhalend overstemt. Daar slagen ze deels in. Op momenten waarin je meer flashback zou verwachten, doorkruist een herinnering uit een rondleiding het verhaal. En omgekeerd. Tijdens een getuigenis op een school wordt overgegaan naar een flashback, maar wanneer die volledig op tempo is en het verhaal zou kunnen dragen, wordt er terug geswitcht naar het heden. Meestal wordt dat evenwicht mooi bewaard, maar voor sommige scènes draagt geen van beide perspectieven voldoende het verhaal waardoor je voor beide benaderingen met vragen kan blijven zitten.

Grafisch werkt die overgang sowieso wel vlekkeloos. De Spaanse samenwerking tussen Efa (Monet, Django - Vonken en Vuur) en Cesc, met inkleuring van Roger Sole, resulteert in dromerige tekeningen. Maar vergis je niet, ze verhullen de hardheid van het thema niet. Om dat wat op te vangen, wordt er zelfs voor hele slimme oplossingen gezorgd.  De schaduwcontouren van lotgenoten in de kampen zorgen ervoor dat de aandacht naar Kolinka gericht wordt en bovendien versterkt dit de boodschap van verontmenselijking, zonder visueel te direct te hoeven zijn. Een knappe grafische vondst die meteen ook psychologisch het verhaal een extra lading geeft.

DIEDERIK VAN DE VELDE